Czy są zakazane gazy freonowe? To jest pytanie, na które nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Na pewno gazy używane dawniej nie powinny być stosowane w żadnym urządzeniu. Ale obecne gazy znajdziemy w bardzo wielu urządzeniach. Dlaczego?
CO TO SĄ FLUOROWANE GAZY CIEPLARNIANE?
Do gazów fluorowanych zaliczamy:
HFC – wodorofluorowęglowodory,
PFC – perfluorowęglowodory,
SF6 – heksafluorek siarki.
Wszystkie one zawierają w swojej cząsteczce fluor i odznaczają się bardzo wysokim lub wysokim współczynnikiem globalnego ocieplenia(GWP). Jak się okazuje ich wpływ na GWP jest wyższy nawet od CO2. Jest to powód dla którego UE ogłosiła projekt dotyczący zakazu stosowania i sprzedaży f-gazów. Dotąd stosowanie gazów fluorowanych w pompach ciepła, gdzie wykorzystywano je jako czynniki chłodnicze, były traktowane jako wyjątek. Nie były brane pod uwagę w przepisach dotyczących współczynnika ocieplenia globalnego. Teraz ma się to zmienić.
Sprzedaż pomp ciepła w naszym kraju wciąż wzrasta i w 2022 r. sprzedano ich około 200 000. Wszystko jednak wskazuje, że nadszedł czas by sektor pomp ciepła ograniczył swój rozwój. Oczywiście zalety tej technologii są nie do przecenienia. Pompy ciepła w połączeniu z fotowoltaiką dają całkowicie bezemisyjne ciepło, jak również zapewniają komfort użytkowania.
CO OZNACZAJĄ UNIJNE ZMIANY DLA UŻYTKOWNIKÓW POMP CIEPŁA?
Co prawda UE wprowadza ograniczenia dla nowych pomp ciepła w stosowaniu niektórych syntetycznych czynników chłodniczych – gazów fluorowanych i zaleca przejście na czynniki naturalne, lecz nie oznacza to, że nabywcy i użytkownicy pomp ciepła nie będą mogli serwisować urządzeń, które nie pracują w oparciu o czynniki naturalne. Będzie można to robić w całym okresie ich eksploatacji.
Termin zniknięcia czynników f-gazowych z urządzeń zaplanowany jest na 2026 rok. Jest to spore wyzwanie dla producentów pomp ciepła. Polskie organizacje branżowe chcą negocjować terminy a według ekspertów wydłużenie terminu zakazu stosowania f-gazów o rok lub dwa pozwoliłoby producentom pomp ciepła bardziej dostosować się do zmiany przepisów. Ci z producentów, którzy otwierają nowe fabryki są już przystosowani na odejście od f-gazów a pozostali będą zmuszeni dostosować swoje urządzenia do zmian w prawie i przejść tym samym na czynniki naturalne w pompach ciepła. Dobrze przygotowani do zmian są też polscy producenci pomp ciepła typu powietrze-woda, gdyż stosują w swoich urządzeniach w większości naturalny czynnik chłodniczy R-290, czyli propan. Ten nie zalicza się do f-gazów.
ALTERNATYWNE CZYNNIKI CHŁODNICZE
Obecnie kształtują się dwa alternatywne kierunki dla czynników chłodniczych, należy do nich R32 i propan.
R32 wcześniej nie był wykorzystywany samodzielnie, lecz wraz z R125 jest składnikiem R410A. Natomiast w przeciwieństwie do tego ostatniego, sam R32 posiada ponad 3-krotnie niższą wartość GWP, która wynosi 675. Patrząc w ten sposób na zagadnienie okazuje się, że można go wprowadzić trzy razy więcej na rynek. Pomiędzy tymi czynnikami występują jednak znaczne różnice. Otóż czynniki są klasyfikowane pod kątem palności i toksyczności. O palności mówią odpowiednio klasy 1, 2 i 3, gdzie 1 oznacza niepalny, 2-lekko palny a 3 wybuchowy. Z kolei o toksyczności mówią grupy: A, która jest nietoksyczna lub B – toksyczna.
Gdy mówimy o R32, jest on klasyfikowany jako A2L, gdzie A oznacza nietoksyczny, 2 lekko palny a L umiarkowanie łatwopalny. Oczywiście czynnik jest niepalny w przypadku gdy nie ma bezpośredniego kontaktu z ogniem. W przeciwnym wypadku jest czynnikiem palnym. A co za tym idzie skoro R32 jest czynnikiem palnym to według normy IEC 60335-2-89 (Międzynarodowa norma dotycząca sprzętu elektrycznego do użytku domowego, część w zakresie bezpieczeństwa i wymagań szczegółowych dla urządzeń) napełnienie pomp ciepła czynnikiem z kategorii łatwopalnych A2L wynosi 1,8 kg, jeśli nie ma dodatkowych systemów zabezpieczeń i nie są spełnione wymagania odnośnie pomieszczenia.
Mamy więc do czynienia z ograniczeniami dotyczącymi maksymalnego napełnienia, z jednoczesnym ograniczeniem maksymalnej mocy urządzenia, najczęściej około 9 kW. R410A i R32
przez jakiś czas będą występować na rynku wspólnie, R32 do mniejszych jednostek z napełnieniem do 1,8 kg a R410A do tych większych. Oba one są wykorzystywane w klimatyzatorach i pompach ciepła typu split i monoblok.
Nie jest prawdą, że od 2025 roku w związku z faktem, że nie będzie można stosować czynników powyżej 750 w pompach ciepła, to R410A będzie zabroniony. Zakaz bowiem dotyczy nie pomp ciepła a pojedynczych dzielonych układów klimatyzacyjnych”. Ich definicja, z jaką spotykamy się w Rozporządzeniu 517/2014, Artykuł 2 Definicje, punkt 39, określa, że są to urządzenia przeznaczone do klimatyzacji pomieszczeń. Nie dotyczy to więc pompy ciepła.
